Omgaan met alcohol en hydrocortison (artikel)

Mag je drinken als je een hypofyseaandoening hebt?

‘Er is op zich geen bezwaar tegen beperkt alcoholgebruik. Overmatig alcoholgebruik wordt iedereen ontraden, ook mensen die geen hypofyseaandoening hebben!  De  hoeveelheid alcohol die mensen verdragen, verschilt enorm per individu en heeft  veel  te  maken met hoe vaak en hoeveel alcohol je drinkt. Mensen weten vaak niet dat er al van overmatig alcoholgebruik wordt gesproken als vrouwen meer dan 2 eenheden (porties/glazen) en mannen meer dan 3 eenheden alcohol per dag drinken.’

En als je moet braken? De spuit?

‘Ja. Als er sprake is van aanhoudend braken met algeheel ziek zijn, ook al is dat veroorzaakt door het gebruik van alcohol, dan is een injectie hydrocortison toch het advies om een (verergering van een) Addisoncrisis te voorkomen. Bij overmatig alcoholgebruik kan het lichaam ziek worden door de overmaat van alcohol. Een gezond lichaam zal daarop reageren met een cortisolstijging. Iemand die afhankelijk is van hydrocortison zal het met extra hydrocortisoninname moeten compenseren. Het beste is om braken te voorkomen, dus vooraf wat extra hydrocortison is een beter idee. En nogmaals: het beste is natuurlijk om overmatig alcoholgebruik te beperken.’

Zijn de gevolgen voor ons anders dan bij gezonde mensen, en waarom is dat?

‘Ja. Bij hypofyse- of bijnierpatiënten wordt alcohol afgebroken op een vergelijkbare manier als bij gezonde mensen. Maar de alcohol beïnvloedt wel belangrijke processen in de lever, die nadelige gevolgen kunnen hebben voor mensen die afhankelijk zijn van hydrocortison.

Een factor die een rol kan spelen bij klachten van patiënten die van hydrocortison afhankelijk zijn, is dat een aantal uur na alcoholinname de bloedsuiker gaat dalen, doordat de aanmaak van glucose in de lever wordt afgeremd. Als de bloedsuiker erg laag wordt, is dat een stressfactor voor het lichaam. Bij gezonde mensen activeert dit een stressrespons met o.a. cortisol. Voor patiënten met een bijnierinsufficiëntie kan een dergelijke glucosewaarde leiden tot zieker worden door relatief hydrocortisontekort.  Een koolhydraatrijke maaltijd kan helpen in het voorkomen van een lage bloedsuiker. Daarnaast heeft alcohol ook een vocht afdrijvend effect, waardoor een vochttekort kan ontstaan. Als je het vochttekort niet compenseert met extra water of frisdrank, dan kan de bloeddruk zakken en zal in de normale situatie cortisol bijdragen aan het handhaven van een goede bloeddruk. Ook in een dergelijke situatie zal een lagere bloeddruk ervoor zorgen dat je zieker wordt door een relatief hydrocortisontekort.

Kun je door medicatie extra gevoelig worden voor alcohol?

‘Er zijn veel medicijnen die door de lever worden verwerkt, waardoor de opname dus beïnvloed zou kunnen worden door alcohol. Medicijnen kunnen door alcohol zowel in een verlaagde als ook in verhoogde spiegel in het bloed terecht komen.’

Zijn ook hypofysepatiënten die geen hydrocortison gebruiken gevoeliger voor de effecten van alcohol?

‘Met mijn ervaring in de spreekkamer heb ik daarvoor geen aanwijzingen.’

Spreekt u wel eens met patiënten over alcoholgebruik?

’Het gebruik van alcohol wordt bij ons door de endocrinologieverpleegkundige besproken tijdens de stressinstructie. Bij mijn eigen consulten komt het gebruik van alcohol en hydrocortison niet vaak ter sprake. De bovenstaande vragen van hypofysepatiënten zijn voor mij een goede aanleiding om tijdens mijn spreekuur meer aandacht te hebben voor het gebruik van alcohol.’

Als je naar een feestje gaat, moet je dan van tevoren hydrocortison bijslikken?

‘Dat is zeker verstandig als je naar een feestje gaat, zo rond 20.00 -21.00 uur ‘s avonds. Ook als je geen alcohol gaat drinken is dat verstandig, zeker als de verwachting is dat het laat wordt. Uiteraard zijn er individuele verschillen in hoeveelheid hydrocortison die mensen extra nodig hebben. Het kan een kwestie van uitproberen zijn hoeveel extra nodig is om de avond goed vol te houden.’

Kun je ook na het drinken nog hydrocortison slikken? Of de volgende dag, als je een kater hebt, ondanks dat je misschien maar 2 drankjes gedronken hebt?

‘Jazeker kan nog wat extra hydrocortison ingenomen worden voor het slapen gaan, of bij een kater de volgende ochtend. Een kater is vergelijkbaar met een ziek lichaam,  door onder andere vochttekort, hoofdpijn, waarvoor een gezonder persoon ook extra cortisol zal aanmaken. Mijn advies is om extra hydrocortisoninname eens met de behandeld arts of verpleegkundige te bespreken’