Vage klachten? Misschien een vitamine B-12 tekort? (artikel)

De oorzaken van B-12 tekort

Bij gezonde mensen is in de lever een voorraad B-12 opgeslagen voor ongeveer drie jaar. Vitamine B-12 zit vooral in vlees, vis, melkproducten en eieren. Daarom kunnen vegetariërs, mensen die geen dierlijke producten eten, op den duur een tekort ontwikkelen op grond van hun voedingspatroon. Door de grote voorraad in de lever, ontstaat een vitamine B-12-tekort sluipend. Patiënten ontwikkelen vage klachten, waarmee ze niet snel naar de huisarts gaan.

Er bestaan vele oorzaken voor een tekort aan vitamine B-12. Deze zijn onder te verdelen in vier categorieën: verminderde inname (geen/te weinig dierlijke producten), een gestoorde opname, aangeboren stoornissen in het metabolisme en gestoorde benutting. Ook is het mogelijk dat er bij één persoon meerdere oorzaken naast elkaar aanwezig zijn.

Sommige oorzaken zijn vrij eenvoudig te achterhalen, in andere gevallen kan dat erg moeilijk zijn. Een aantal oorzaken kan worden weggenomen, waardoor de opname van vitamine B-12 zich kan herstellen. Dit kan o.a. het geval zijn bij coeliakie (gluten-intolerantie), langdurig gebruik van maagzuurremmers en de aanwezigheid van parasieten in de darmen.

De symptomen van B-12 tekort

Een vitamine B-12 tekort is sluipend en het kan jaren duren voordat de symptomen en klachten zich ontwikkelen en voordat ze ernstig worden. Vaak wordt een vroege diagnose gemist door de vaagheid van een aantal symptomen en omdat veel klachten overeenkomen met andere aandoeningen. Omdat vitamine B-12 op zoveel systemen in het lichaam van invloed is, uit een tekort zich bij iedereen anders.

De klachten
De onderstaande lijst geeft aan welke verschijnselen zouden kunnen optreden. Deze lijst van klachten is niet compleet. Niet alle symptomen hoeven voor te komen, en ook hoeven de klachten niet voortdurend aanwezig te zijn. De verschijnselen kunnen ook bij andere ziektebeelden voor komen.

• Neurologisch: Tintelingen, doof gevoel, brandend gevoel in armen, benen, handen en/of voeten, zenuwpijn, op “watten” lopen, uitvalsverschijnselen. Concentratiestoornissen, geheugenproblemen.
• Afasie: niet op de juiste woorden kunnen komen, verkeerde woorden gebruiken, verspreken.
• Ataxie: onverklaarbaar vallen, of ergens tegen aan lopen, verlies van positiegevoel, onhandig zijn, dingen uit je handen laten vallen, dingen omgooien, struikelen, moeilijk lopen.
• Psychisch: Depressie, dementie, nervositeit, psychose, paranoia, geïrriteerdheid, prikkelbaarheid, verwardheid, gedragsveranderingen.
• Overig: Spierpijn en krachtsverlies. Ontstoken tong, branderige, pijnlijke of prikkelende tong, gevoelige mond. Vermoeidheid, slaperigheid, zwakte. Misselijkheid, verlies van eetlust, gewichtsverlies. Menstruatieklachten, zoals uitblijven menstruatie, hevige menstruatie, te lange menstruatie, verergerde menstruatiepijn. Gewrichtsklachten. Kortademigheid, benauwdheid, hartkloppingen. Duizeligheid. Bleekheid van de huid. Het koud hebben. Impotentie . Onvruchtbaarheid. Haaruitval. Veranderingen in gezichtsveld, wazig zien. Darmklachten. Incontinentie en/of vaak plassen. Hoofdpijn.

De diagnose

Voor de arts is de diagnose lastig te stellen, omdat de klachten bij een vitamine B-12-tekort zo divers zijn. Er bestaat geen typisch klachtenpatroon, omdat iedereen een andere combinatie van klachten heeft. De meeste klachten kunnen variëren in ernst. Als de patiënt ook een andere ziekte of aandoening heeft, ligt het voor de hand om de klachten hieraan toe te schrijven. Maar een eenvoudige bloedtest kan aantonen of er een B-12 tekort is. De normaalwaarde van vitamine B-12 in het bloed is 200-750 pmol/l. Maar bij een waarde onder de 350 pmol/l kunnen er al klachten ontstaan!

B-12 en foliumzuur

De behandeling van een vitamine B-12-tekort bestaat uit injecties vitamine B-12. Soms kiest de arts voor tabletten met een hoge dosis vitamine B-12. Soms wordt ook een kleine hoeveelheid foliumzuur toegevoegd, omdat dit nauw samenwerkt met vitamine B-12. Te weinig B-12 is schadelijk, terwijl een teveel geen kwaad kan. De B-12 is wateroplosbaar en daardoor kan een eventueel teveel vanzelf weer worden uitgeplast. Voordat de eerste B-12-injectie gegeven wordt, moet altijd eerst de B-12-bloedwaarde bepaald worden. Na een injectie is de B-12-waarde namelijk voor langere tijd nietszeggend over de B-12-status van de patiënt. Een vitamine B-12-tekort hoeft niet samen te gaan met bloedarmoede. Bij ruim een derde van de patiënten met B-12 tekort ontstaat zelfs helemaal geen bloedarmoede. Maar bij het vermoeden van een B-12 tekort moet er zo spoedig mogelijk onderzoek gedaan worden. Als de therapie te laat opgestart wordt kan er blijvende cardio-vasculaire en/of neurologische schade ontstaan.

Stichting B12-tekort

De behoefte aan informatie over B-12 tekort is groot. Enkele jaren geleden is de Stichting B-12 tekort opgericht, om op te komen voor patiënten en informatie te verspreiden. Een belangrijk doel van de Stichting B-12 tekort is dat artsen beter en sneller bepalen of patiënten een B-12 tekort hebben.  Meer informatie over de Stichting B-12 tekort vindt u op www.stichtingb12tekort.nl.

Geraadpleegde bronnen

Schildklier Magazine, juni 2009, artikel Marike de Reuver
Nederlandse Vereniging van Graves Patiënten, artikel van Marijke Oudegeest in het Graves Bulletin van september 2009
www.stichtingb12tekort.nl
www.hypomaarniethappy.nl
www.schildklier.nl