Türk (Turks)

Hollanda Hipofiz Vakfı nedir?

Hipofiz hastalığı olan kişilere yönelik bir hasta kuruluşuyuz. İnsanlara hipofiz hastalıkları hakkında tarafsız bilgi sunuyor, diğer hastalarla iletişim kurmalarını sağlayıp üçüncü kişilere yönelik hipofiz hastalarının çıkarlarını savunuyoruz.

Hollanda Hipofiz Vakfı ile irtibata geçmek ister misiniz?

Vakfımızdan biriyle görüşmek mi istiyorsunuz? Bize lotgenotencontact@hypofyse.nl aracılığıyla sorunuzu veya telefon numaranızı gönderiniz. Aramızda İngilizce/Türkçe/Arapça konuşan hasta arkadaşlarımız vardır.

Hipofiz nedir?

Hipofiz, burun köprüsünün arkasındaki kafatasının tabanındaki bir boşlukta bulunan yaklaşık 1 santimlik bir organdır. Vücutta çeşitli hormonların üretilmesinde olan etkisi nedeniyle ‘ana bez’ olarak adlandırılır. Hipofiz esas olarak diğer hormon bezlerinin işleyişini düzenleyen hormonlar üretir.

Hipofiz hangi hormonları üretir?

• TSH veya tiroit (tiroit bezi) uyarıcı hormon. Bu hormon, tiroit bezi tarafından tiroit hormonunun üretimini düzenler.
• ACTH veya adrenokortikotropik (böbrek üstü bezi uyarıcı) hormon. Bu hormon, böbrek üstü bezleri tarafından böbrek üstü bezi (adrenal) hormonu (kortizol) üretimini düzenler.
• FSH ve LH. Bu hormonlar, cinsel organların cinsiyet hormonları (östrojen ve testosteron) üretmesini tetikler ve adet döngüsünün düzenlenmesinde önemli rol oynarlar.
• Büyüme hormonu. Bu hormon, karaciğerin kemik, kas ve kıkırdak büyümesini etkileyen maddeleri (aralarında IGF-1 olmak üzere) salgılamasına neden olur.
• Prolaktin. Bu hormon, meme bezini süt üretmesi için uyarır.
• Antidiüretik hormon. Bu hormon, idrar aracılığıyla vücuttan çıkan su miktarını etkiler.
• Oksitosin. Emzirmede bir işlevi olan hormon.

Hipofiz hastalığında sıkıntıya neden olan husus nedir?

Hipofiz hastalıkları, belirli hipofiz hormonlarının çok fazla veya çok az üretimine neden olabilirler. Genelde hastalıklara hipofiz bezindeki bir büyüme (adenom) neden olur. Hipofiz tümörlerinin çoğu yavaş gelişir (yıllar içinde) ve neredeyse her zaman iyi huyludur.

Hipofiz hastalıkları nadirdir. Hollanda’da hipofiz hastalığı olan 10.000 ila 15.000 kişi vardır. Genelde bir aile hekimi, hipofiz hastalığı olan biriyle 25 yılda bir karşılaşır.

Hipofiz hastalığı için en yaygın testler hangileridir?

• Kan tahlili ve stimülasyon (uyarı) ve inhibisyon (tutukluluk) testi
  Hipofizin çok fazla veya çok az hormon üretip üretmediğini belirlemek için kandaki hormon seviyeleri kontrol edilir. Bazı durumlarda özel bir stimülasyon veya inhibisyon testi ile hipofiz fonksiyonunu test etmek gerekir.
• Görme alanı muayenesi
  Hipofiz adenomları, artan boyutları nedeniyle optik sinir(ler)e veya göz hareketlerini kontrol eden sinirlere baskı uyguladıkları için sağlık sorunlarına da neden olabilirler. Böylece, azalmış görme ile ilgili şikâyetleri oluşabilmekteler. Göz doktoru, görme alanı muayenesi ile hipofiz tümörünün optik sinir(ler)e baskı yapıp yapmadığını belirler.
• Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR taraması)
  Adenom ayrıca baş ağrısına, beyinde sıvı birikmesine veya burundan beyin omurilik sıvısının sızmasına da neden olabilir. Bu husus, hipofiz bölgesinin MRI taramasıyla görüntülenir.

En yaygın hipofiz rahatsızlıkları hangileridir?

• Akromegali

Akromegali, hipofiz bezinde çok fazla büyüme hormonu üreten, hormon üretici bir tümörden kaynaklanır. Akromegalide bir yetişkinin vücudu uzunluk olarak değil, uçlarda (eller, kulaklar, çene) yavaşça büyümeye başlar. Organlar da büyümeye başlayabilir.

• Konjenital hipopituitarizm (KH)

Bazı çocuklar hipofizleri olmadan doğar. Örneğin bir gen anormalliğinin bir sonucu olarak hipofizin az gelişmiş olması da görülebilir. Bu çok nadir görülür. Genelde doğumdan sonra bir çocuğun KH’si olduğu hemen anlaşılır. KH, bir veya daha fazla hipofiz hormonunun yetmezliğine yol açar.

• Kraniofaringioma

Kraniofaringioma, doğumda mevcut olan hipofizde çok nadir görülen iyi huylu bir tümörüdür. Kraniofaringioma, katı doku, kemik, kalsiyum parçaları ve bir kistten oluşur. Nadir durumlarda, bir kraniofaringioma ya tamamen sıvı doludur ya da tamamen katıdır. Durum kalıtsal değildir; ebeveynler hastalığı çocuklarına aktarmazlar. Tüm hipofiz tümörleri gibi, bir kraniofaringioma da neredeyse her zaman iyi huyludur ve vücuda yayılmaz.

• Cushing hastalığı

Cushing hastalığı, böbrek üstü bezinin çok fazla kortizol ürettiğinde ortaya çıkar. Bu durum, hipofizdeki bir büyüme çok fazla böbrek üstü bezi korteksi uyarıcı hormonu (ACTH) ürettiğinde gerçekleşir. Bu büyümeler genellikle iyi huyludur. Cushing hastalığının adrenal adenom veya uzun süreli prednizon kullanımı gibi başka nedenleri de vardır.

• Diabetes insipidus (DI) (Şekersiz Diyabet)

Diabetes insipidus’ta böbrekler su tutamamaktadır. Bunun nedeni, vazopressin olarak da adlandırılan antidiüretik hormon (ADH) eksikliğidir. Bu hormon böbreklere etki ederek çok fazla idrarın atılmasını engeller. DI’nin özelliği, özellikle geceleri olmak üzere, çok büyük miktarlarda çok sulu şekilde idrara çıkmanızdır. Sürekli susuyorsunuz. Ne kadar içerseniz için, susuzluk kalmaktadır.

• Nonfonksiyonel hipofiz adenomu (NFA)

Nonfonksiyonel hipofiz adenomu, hormon üretmeyen (dolayısıyla çalışmayan, fonksiyonu olmayan) hipofiz bezinin büyümesidir. Fonksiyonu olmayan bir hipofiz adenomu, yer kaplamak ve muhtemelen büyümek dışında hiçbir şey yapmaz. Her zaman iyi huyludur ve yayılmamaktadır. Hipofizin bir kısmı adenom tarafından sıkıştırılarak hipofizin daha az iyi çalışmasına neden olabilir. Adenom ayrıca optik sinirlere baskı yaparak daha az iyi görmenizi sağlar.

• Panhipopituitarizm

Hipopititarizm, kendi başına görülen bir durum değil, hipofize zarar veren başka bir durumun sonucudur. Hipopituitarizm şu anlama gelir: bir veya daha fazla hipofiz hormonu eksikliği. Tüm hormonlar mı ekilmiş? O halde bu durumu panhipopituitarizm olarak tanımlıyoruz.

• Prolaktinoma

Prolaktinoma, hipofizde prolaktin üreten hormon üretici bir tümördür. Bu durum, kandaki prolaktin seviyesini artırır. Prolaktin genelde “emziren hormon” olarak adlandırılır çünkü prolaktinin temel işlevlerinden biri, doğumdan sonra göğüslerden sütün salınmasını teşvik etmektir. Prolaktinomalar gerek erkeklerde ve gerekse de kadınlarda görülür, ancak prolaktinomalı kadın sayısı, erkeklerden daha fazladır. Prolaktinoma bazen çocuklarda da görülmektedir.

• Sheehan sendromu

Sheehan sendromu sadece kadınlarda görülür. Bir kadın doğum sırasında veya doğumdan hemen sonra çok kan kaybettiğinde ortaya çıkabilir. Doğum esnasında hipofiz çok hassastır. Hipofiz en az iki kat daha büyüktür ve çok iyi kan dolaşımına sahiptir. Bunun nedeni, hormonlara çok büyük ihtiyaç duyulması ve hipofizin emzirmeye hazır olmasıdır. Kan basıncının çok düşük olup oksijenli çok az kanın hipofize ulaştığı an, ön hipofiz lobunda zarar oluşur. Sheehan sendromunun en yaygın nedeni, doğum esnasında ağır kan kaybı/şoktur.

Nerede tedavi olabilirsiniz?

Hipofiz hastalıkları çok nadir görüldüğü için tedavinizi hipofiz hastalıkları uzmanlık merkezlerinde olmanız önemlidir. Bu merkezler, Hollanda’daki Üniversite Tıp Merkezlerinde bulunabilir. Bunları sizin için listeledik.

Tedaviden sonra kalan şikâyetleriniz mi var?

Hipofiz hastalığı olan kişilerin sadece hormon sisteminin bozulması nedeniyle görülen şikâyetleri yoktur. Çoğu zaman, enerji seviyesinin azalması, eklem şikâyetleri, kas şikâyetleri, daha az zinde olmak ve uykunun kötü olması gibi tedaviden sonra kalan şikâyetler de öne çıkar. Hollanda’daki çeşitli hipofiz hastalıkları uzmanlık merkezlerinde, hastalar ve eşleri/akrabaları için durumun sonuçlarıyla daha iyi başa çıkmayı öğrenmeleri için bir eğitim programı vardır. Bu hususu, endokrinoloji umanınıza sorun.

Kuruluşumuza destek olmak ister misiniz?

Nederlandse Hypofyse Stichting (Hollanda Hipofiz Vakfı) gönüllü bir kuruluştur. Yılda 30 avro karşılığına kuruluşumuzun bir üyesi olabilir ve amacını destekleyebilirsiniz. Bir seferliğe mahsus bir bağış da yapabilirsiniz.