Goede voeding: praktische tips voor hypofysepatiënten (artikel)

Wat kun je het beste eten wanneer je een snelle energiestoot nodig hebt?

Noten en zaden zitten vol vitaminen, mineralen en eiwitten en gezonde vetten. Het zijn echte oppeppers. Je moet er alleen niet te veel van eten, want ze bevatten veel calorieën. Eén eetlepel (ong. 100 calorieën) is voldoende om nieuwe energie te geven, zonder dat je dik wordt. Zorg dat je altijd een portie noten bij je hebt, wanneer je de deur uitgaat, om in geval van nood even bij te tanken.

Wanneer je te moe bent om te koken maar je wilt toch goed eten, wat kun je dan het beste doen?

Houd alvast rekening met dit soort momenten wanneer je boodschappen doet! Zorg dat je standaard in huis hebt: diepvrieserwten, blikken maïs, blikken bonen, blikken vis en andere dingen die in dit interview ter sprake komen. Dan kun je altijd een gezonde maaltijd klaarmaken. Als je moe bent: houd het simpel maar gezond. Een supersnelle maaltijd is couscous (in 5 minuten gaar). Rasp of snijd er wat rauwe groente doorheen en voeg een blik vis of bonen toe: klaar! Je kunt er van alles door doen: fijngesneden paprika, wortel, bieten, selderij, lente uitjes, (zongedroogde) tomaten en noem maar op. Voeg eventueel wat gedroogde vruchten (pruimen, abrikozen) toe of verse of gedroogde kruiden zoals peterselie, basilicum.

Een goed ontbijt, wat houdt dat in?

Geef prioriteit aan je ontbijt! Een flink ontbijt, een matige lunch en eenvoudige avondmaaltijd, dat is de beste manier om je voedsel over de dag te spreiden.´s Ochtends, wanneer het lichaam de hele nacht ‘gevast’ heeft, heb je veel energie nodig. Ideeën:

• Pap (Brinta, havermout, muesli) met vers fruit en zaden (sesam, zonnebloem etc.)
• Yoghurt met appel en gehakte noten
• Een gepocheerd ei met gegrilde plakken champignons op roggebrood, knäckebrod of toast.
• Geroosterd volkorenbrood met sardines uit blik.

Tussen de middag: wat kun je het beste eten om je energie op peil te houden? 

Brood (volkoren) tussen de middag is prima, maar niet elke dag. Het is belangrijk om gevarieerd te eten. Als je elke dag hetzelfde eet, kun je tekorten aan bepaalde voedingsstoffen opbouwen. Hier volgen een paar suggesties voor alternatieven:

• Soep. Bonensoep is voedzaam, het bevat veel goede voedingsstoffen en weinig calorieën.
• Een uitgebreide salade. Gebruik niet alleen sla, tomaten en komkommer, maar voeg ook gegrilde paprika, gegrilde courgette en zongedroogde tomaten toe – extra voedzaam en extra lekker.
• Couscoussalade: zie boven.
• Salade met drie soorten bonen:bijvoorbeeld tuinbonen, adukibonen (uit blik)cannellinibonen en grote witte bonen. Eigenlijk maakt het niet uit wat voor bonen je gebruikt, zolang je maar blijft variëren. Je kunt er kleingesneden of geraspte groente naar smaak door doen: wortels, bieten, paprika, stukjes ham enz. Maak het aan met een lepeltje olie, bijvoorbeeld walnoot-, sesam- of basilicumolie. Je kunt deze salade zowel koud als warm eten.

Een gelijkmatige bloedsuikerspiegel is belangrijk. Dat geldt speciaal voor hypofysepatiënten. Hoe zit dat precies?

Hypofysepatiënten hebben vaak last van geheugenproblemen en concentratiestoornissen. Als je zorgt voor een gelijkmatige bloedsuikerspiegel dan zul je hier minder problemen mee hebben. Het is heel belangrijk om regelmatig te eten. Sla nooit maaltijden over, eet drie maal per dag. Als je op vaste tijden eet, zul je minder last hebben van vermoeidheid, energiedips en stemmingswisselingen. Goed kauwen is ook belangrijk, en langzaam eten. Zo haal je meer uit je maaltijd. Per dag behoor je 8-10 porties fruit en groente te eten. Bonen, eieren, zaden, noten, peulvruchten, alle tarwesoorten en bruine rijst horen daarbij. Een portie is ongeveer de maat van je handpalm – even groot en even dik. Ga eens na of jij komt aan die 8-10 porties.

Sport, spieropbouw en conditie: wat kun je daar met voeding aan doen?

Wanneer je spieren wilt opbouwen, neem dan vóór het trainen een kleine koolhydraatrijke snack (bv. een banaan, een stuk knäckebröd, roggebrood of een geroosterde volkoren boterham). Na het trainen neem je een eiwitrijke snack (bv. noten, zaden, ham, kip en andere vleessoorten). Eiwitten bevorderen de spieropbouw na het sporten te en houden de spieren en weefsels gezond.

Ik heb steeds het gevoel dat ik wat moet eten, omdat ik me zo slap voel…

Een lichte maaltijd is na 3-4 uur verteerd. Daarna pas mag je weer wat eten om je energie op peil te houden. Maar niet te veel: een stuk fruit, een eetlepel noten of zaden, een stuk knäckebröd met wat hummus of makreel.

Na een zware maaltijd kun je je soms moe voelen omdat op dat moment al je energie nodig is om het voedsel te verteren. Dit is niet het juiste moment voor een energiesnack! Wanneer je een paar uur later je toch wat slap gaat voelen kun je een kleinigheidje eten, om weer energie te krijgen.

Veel hypofysepatiënten hebben last van verstopping of een moeilijke stoelgang. Wat kun je daar aan doen? 

Een moeilijke stoelgang heeft vaak te maken met de inname van te weinig vocht en/of te weinig vezels. Denk er dus aan voldoende te drinken! Je moet proberen elke dag ontlasting hebben, anders blijven de (giftige) afvalstoffen in je darmen zitten en worden vervolgens weer opgenomen in het bloed. Actimel of Yakult zijn goede producten, die helpen de stoelgang te stimuleren en de darmflora te verbeteren. In de darmen bevindt zich zo´n 1.8 kilo ‘goede’ darmbacteriën: de darmflora.

Die houdt je darmen gezond, houdt je afweersysteem op peil en zorgt dat afvalstoffen zo snel mogelijk worden weggewerkt. Om zo veel mogelijk rendement te halen uit wat je eet, is het belangrijk dat je spijsverteringssysteem in orde is. Door medicijngebruik, stress, ziekte, een penicillinekuur, overmatig alcoholgebruik en blootstelling aan giftige stoffen gaan de ‘goede’ darmbacteriën dood en krijg je dus een verstoring in het natuurlijk evenwicht. In dat geval kun je een probiotica kuur gebruiken. Probiotica zijn levende micro-organismen die de verstoring van het natuurlijke evenwicht in de darmen herstellen. Soms wordt zo’n kuur voorgeschreven door artsen – vaker nog door voedingsdeskundigen. Je kunt het ook zelf kopen bij een goede drogist.

Chocolade – goed of slecht? 

Chocola mag best, maar denk in blokjes, niet in repen! Als je graag chocola eet, neem dan pure chocolade (minstens 70% cacao), want daar zitten goede voedingsstoffen in en het bevredigt meer, zodat je minder de neiging hebt om ‘door te eten’. Melkchocola bevat heel veel suiker, dus dat kun je beter laten staan. Je krijgt even een energiestoot en dan is het uitgewerkt – zodat je nog meer gaat eten. Chocola moet je beschouwen als een traktatie, niet als hap-slik-weg ‘energiebron’.

Wat zijn ‘gezonde vetten’? 

Er zijn veel verschillende soorten vetten en het lichaam heeft ze allemaal nodig om goed te kunnen functioneren. Eén groep vetten is vooral heel gezond: de Omega vetten, vooral Omega 3 en 6. Deze vetten worden door het lichaam gebruikt voor de aanmaak van hormonen, het versturen van signalen vanuit het zenuwstelsel en het in goede conditie houden van de hersencellen. Ze dragen er ook toe bij je stemming gelijkmatig te houden. De belangrijkste taak van de Omega vetten is (grappig genoeg): het verbranden van vet! Omega 6 zit in heel veel voeding, dat zal je niet snel te kort komen. Waar je op moet letten, is dat je voldoende Omega 3 binnenkrijgt.

Bronnen van Omega 3 zijn onder meer

• Vette vis: zalm, makreel, ansjovis, sarines, haring en verse tonijn. Per week moet je minstens 1 portie van één van deze vissoorten eten.
• Noten: ongezouten en niet geroosterd. Paranoten, amandelen, hazelnoten, macadamia noten, cashewnoten. Maar denk eraan: één eetlepel noten bevat 100 calorieën! Eén eetlepel is genoeg.
• Zaden: pompoenzaad, sesamzaad en eventueel maanzaad en hennepzaad. Ook hier geldt: niet te veel.
• Avocado: avocado bevat veel gezonde vetten en voedingsvezels die helpen het cholesterol te verlagen. Eet eens in de twee weken een avocado.

Moeten hypofysepatiënten multivitaminen gebruiken?

Of het nodig en welke multivitamine het beste is, hangt van ieders persoonlijke situatie en medicijngebruik af. Als je hierover meer wilt weten, overleg dan met je dokter of met een diëtist.

Wat gebeurt er met het lichaam wanneer je hydrocortison gebruikt?

Door hydrocortison houdt het lichaam meer vocht vast. De vorm van je gezicht verandert en vooral rondom de buik komen extra vetafzettingen. Wanneer je hydrocortison gebruikt, is er grote kans dat je gewicht toeneemt, want je wordt er ook snoeplustig van. Afvallen is moeilijk, maar ook hier geldt het gezonde verstand: niet snoepen, geen suiker, niet jezelf volproppen en zeker jezelf niet uithongeren. Zorg dat je voldoende beweegt, ook al doe je het rustig aan, want spieren verbranden vet.

Hydrocortisongebruik kan ook maagproblemen veroorzaken. Neem in dat geval de tabletten na de maaltijd in. Maagzuurtabletten die Omeprazol bevatten (alleen verkrijgbaar via de huisarts) kunnen ook helpen. Ze worden soms preventief gebruikt, o.a. door mensen die chronisch pijnstillers slikken.

Ook stress kan maagklachten veroorzaken. Brandend maagzuur kun je verminderen door rustig te eten en goed te kauwen en door pittig gekruid eten te vermijden. Slecht voor de spijsvertering zijn gebrek aan beweging, alcohol, roken, suiker, chemische stoffen, luchtvervuiling en stress.