Welk effect heeft behandeling met DHEA op het seksueel functioneren van de vrouw? (artikel)

Wat is DHEA en wat doet het?

Dr. Kars: ‘DHEA is een hormoon dat door de bijnieren wordt gemaakt en uitgescheiden. In normale omstandigheden, zijn de hoogste DHEA waarden aanwezig rond het 25ste levensjaar, en daarna dalen ze over de jaren heen. DHEA is een zogenaamd pro-hormoon, het wordt in het lichaam omgezet in mannelijke hormonen (androsteendion en testosteron), en vrouwelijke hormonen (oestron en oestradiol). Zoals bij veel hormonen, is te veel niet goed en te weinig ook niet. Dit geldt ook voor DHEA. Tekort van DHEA wordt in het algemeen veroorzaakt door aandoening van de hypofyse, waarbij er verminderde ACTH afgifte is.’

Wat doet behandeling met DHEA?

‘Behandeling geeft hogere waarden van DHEA, en hogere waarden van andere hormonen zoals androsteendion, testosteron en oestrogenen. Het is onduidelijk of de effecten op het lichaam veroorzaakt worden door DHEA zelf, of juist door die andere hormonen. Gebruik van DHEA lijdt tot geringe toename in de botmassa van de heup, geringe toename van de spiermassa, en een lichte verbetering in kwaliteit van leven. Helaas heeft het geen concreet aanwijsbaar effect op moeheid of seksueel functioneren.

De dosis DHEA moet nauwkeurig worden bepaald. Te veel DHEA kan leiden tot overbeharing, vette huid en/of acne, toename in zweten, verstoorde menstruatie, en ook een toegenomen agressiviteit.’

Wanneer DHEA behandeling?

Dr. Kars: ‘Seksueel functioneren wordt door veel dingen bepaald, en niet alleen door hormonen. Of je lekker in je vel zit, of je moe bent, of je somber bent, hoe het met je relatie gaat, etc. In iedere vrouw kunnen veranderingen in oestrogenen en androgenen effecten hebben op stemmingen, gedrag en ook beleving van seksueel functioneren. Zo lijken androgenen van invloed te zijn op zin in seks (verlangen, opwinding, ook wel seksuele motivatie genoemd), en geen invloed uit te oefenen op seks- en orgasmefrequentie (ook wel seksuele response genoemd). DHEA wordt alleen voorgeschreven aan vrouwen, want bij mannen werkt het niet. Behandeling met DHEA geeft over het algemeen geen verbetering van de seksuele motivatie. Het kan wel enige positieve effecten hebben op stemmingen, en wellicht daardoor mogelijk een verbetering van de beleving van seksueel functioneren.

Testosteron

Uit studies die gekeken hebben naar behandeling met testosteron (middels pleisters) op bijv. zin in seks, opwinding, orgasme, en voldoening, bleek dat er slechts minimale verbeteringen zijn bij vrouwen. Daarbij ontbreken er gegevens over veiligheid van (langdurige) behandeling met testosteron bij vrouwen. In Nederland wordt testosteron aan vrouwen om die reden niet voorgeschreven.’

Waarom heeft behandeling met DHEA bij de een wel effect en bij de ander niet?

‘Hormonen binden aan receptoren, dit kun je vergelijken als sleutel (hormoon) in het slot (receptor) van een deur. Deze receptoren activeren (deur gaat open) vervolgens allerlei processen in het lichaam. Per hormoon kunnen deze effecten verschillen. Daarnaast verschillen mensen bijv. in het aantal receptoren, of de binding van het hormoon aan de receptor stevig is of niet (affiniteit), of en in welke mate bepaalde effecten optreden.

In normale omstandigheden kan het lichaam de hormonen, de hormoonbinding aan receptor, en de effecten daarna afstemmen aan de behoefte van het lichaam. Daarnaast kan het lichaam de hormoonwaarden weer verminderen wanneer er minder nodig is. Er zijn de hele dag schommelingen in hormonen, binding van hormonen, etc. Echter, als een bepaald hormoon niet meer gemaakt wordt, en het wordt ingenomen in de vorm van een medicijn, dan zijn de schommelingen niet zo mooi als wanneer de natuur dat zelf doet. Verder kan de binding van het medicijn aan receptoren soms meer zijn, dan weer minder. Dit kan betekenen dat, ondanks dat medicijnen regelmatig worden ingenomen, niet alle klachten minder worden, en dat het medicijn bij de één een beter effect heeft dan bij de ander. Het kan zelfs zijn dat sommige klachten verbeteren, maar dat er weer wel andere bijwerkingen optreden. Dit geldt ook voor behandeling met DHEA. Bij de een geeft het een verbetering van functioneren, minder vermoeidheid, minder somberheid en misschien een beter seksueel leven. De ander krijgt last van acne, haaruitval (kaalheid zoals bij mannen), of toegenomen baardgroei/ haar in het gelaat e.d. Bij wijze van proef kan een behandeling van (minimaal) 6-12 maanden overwogen worden om te kijken of het positieve effecten heeft.

Zijn er ook nadelige effecten van behandeling met DHEA?

‘Helaas zijn die er inderdaad, dus voorzichtigheid is geboden. DHEA verlaagt de HDL (lees ‘goede’) cholesterol spiegel; er zou dus een verhoogde kans zijn op hart- en vaatziekten. Oestrogenen kunnen de groei van borst- en baarmoederkanker bevorderen. Daarnaast stijgen IGF-1 waarden, wat tevens de groei van tumoren kan bevorderen.’